Zengin dokuma kültürüne sahip Trabzon’da yaklaşık 135 yıldır üretilen ve Kurtuluş Savaşında Mehmetçiğin de giydiği Trabzon Fanilası coğrafi işaret alma yolunda emin adımlarla ilerliyor.
Kışın sıcak, yazın serin tutma özelliği bakımından günümüzde de yoğun tercih edilen ve tamamen organik malzemeden üretilen Trabzon Fanilası, 1890’lı yıllardan sanayileşmeyle birlikte Trabzon’da üretilmeye başlandı. Günümüzde şehrin farklı yerlerindeki mahallelerde dokunarak yaşatılmaya çalışılan Trabzon Fanilası için coğrafi işaret alma hazırlıkları tamamlandığı ve başvuru aşamasına gelindiği kaydedildi.
"Kurtuluş Savaşında Mehmetçiğimiz giydi"
Trabzon Fanilasının tarihi 1890’lı yıllara kadar uzandığını, Trabzon Fanilasını Kurtuluş Savaşında askerlerimizin giydiğini kaydeden Trabzon Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Sibel Karabina, “Trabzon fanilası 1890’lı yılların sonunda sanayileşmeyle beraber Trabzon’da üretilmeye başlandı. Trabzon dokuma kültürü olan bir kentimiz. Burada Osmanlı zamanında keten bezi ile keten dokumalarla feretiko dokumalar yapılıyordu. Daha sonra sanayileşmeyle birlikte örgü makinasıyla Trabzon’a yerleşti. Mumhane ’de özel bir girişimcinin kurduğu fabrikada bayanlar tarafından tezgâhlarda dokumaya başlandı. Daha sonra Yenicuma, Faroz, Çarşıbaşı, Vakfıkebir gibi yerlerde kadınların geçim kaynağı olacak şekilde dokunmaya başlandı. Trabzon Fanilası, Kurtuluş Savaşında askerlerimizin giydiği giysi oldu. Trabzon Fanilası hala ilk günkü üretimiyle devam ediyor. Fanila daha sonra bayanların çeyizlerinde olsun, günlük yaşamda olsun kullanılmaya devam etti. Bu meslek unutulmadan mahalle aralarında kadınlarımızın tarafından tezgâhlarda dokunmaya devam ederken Trabzon Olgunlaşma Enstitüsünde de yaklaşık 20 yıldır atölyede buna yönelik çalışmasını sürdürüyor. Trabzon Fanilasına ilgi çok yoğun” dedi.
Coğrafi işaret alması yönünde çalışmalara başlandı
Trabzon Fanilası için coğrafi işaret alma çalışmaları başladığını ifade eden Karabina, “Trabzon fanilası 100 yıldan fazla bu bölgede üretildiğinden coğrafi işaret alma konusunda çalışıyoruz. Gerekli hazırlıklar yapıldı şu anda başvuru aşamasında. Trabzon Fanilası organik ipten yapıldığı için kışın sıcak tutma özelliğine sahip yazın da terletmiyor. Trabzon Fanilası yaşatılması için özel sektörde halen üretilmeye devam ediyor. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumumuzda da üretime devam ediyor. Kurumumuzda şu anda 18 kursiyerimiz var. Halk Eğitim Merkezinde de kurslar açılarak yaygınlaştırma çalışmaları yapılıyor” diye konuştu.
Trabzon Fanilasının yapımında herhangi bir katkı maddesinin olmadığını ifade eden Olgunlaşma Enstitüsü usta öğreticilerinden Büşra Altuntaş, “Bütün işi, tek tek, ilmik ilmik elle yapıyoruz. Tamamen ham pamuk yapılıyor herhangi boya yok, katkı maddesi yok, tamamen organik. Trabzon fanilası eskiden bayanların çeyizinde olurdu günümüzde yine tercih ediliyor. Şu anda da kurumumuzda üretimi devam ediyor” şeklinde konuştu.
Trabzon Fanilasının günümüzde halen rağbet gördüğünü kaydeden bir diğer usta öğretici Gönül Ünver ise ”Trabzon Fanilasına 25 yıldır emek verdim. Bu alanda öğrenciler yetiştirdim. Trabzon Fanilasında bir ara duraklama olmuştu biz bunu okullara taşıyarak daha geniş boyutta çalışmasını başlatıp öğrenciler yetiştirdik. Günümüzün teknolojisine ayak uydurarak fanilayı dış giyim olarak da yapmaya başladık. Bunun yanı sıra, organik pamuk ipliği daha sağlıklı olduğu için bebek ürünlerine de girdik. Günümüzde fanila olarak bayağı rağbet gördü çünkü yazın serin, kışın sıcak tutuyor. Trabzon fanilasını giyen bir daha almak istiyor, çünkü giyince içerisinde rahat ediyor. Özellikle astım hastası çocuklar için de tercih ediliyor” ifadelerini kullandı.
Hüseyin
