Yeni Çalışma Modelleri: Kitle Çalışması, Ortak Çalışma Alanları ve Sıfır Saat Sözleşmeleri
Giresun Üniversitesi Eynesil Kâmil Nalbant Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Saniye Küçük Aksu, “Çalışma Hayatının Dönüşümünde Yeni Çalışma Türleri ve İşyeri Kavramı” başlıklı çalışmasında, bu yeni istihdam modellerinin avantaj ve dezavantajlarını ele aldı. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi’nde yayımlanan bu araştırma, işyeri kavramının nasıl değiştiğine de ışık tutuyor.
Kitle Çalışması: Dijital platformlar üzerinden hizmet sunulmasını sağlayan bu model, işlerin sanal işçi havuzlarına yönlendirilmesiyle öne çıkıyor. İşverenler projeleri dört aşamalı bir süreçte yürütüyor: çağrı yapma, teklifleri değerlendirme, en uygun teklifi seçme ve işi teslim etme.
Ortak Çalışma Alanları: Bilgi ve deneyim paylaşımına dayalı bu modelde, çalışanlar esnek bir şekilde iş birliği yaparak projeler geliştiriyor.
Sıfır Saat Sözleşmeleri: Birleşik Krallık’ta yaygınlaşan bu model, işverenlerin ihtiyaç duyduğunda çalışanları çağırmasını sağlarken, çalışanlara sabit bir ücret garantisi sunmuyor. İşverenin iş sağlama yükümlülüğü olmadığı gibi, çalışanlar da iş teklifini kabul etmek zorunda değil.
Çalışma Hayatında Belirsizlik ve Emek Sömürüsü Riski
Teknolojik yeniliklerin iş dünyasını dönüştürmesi, işyeri kavramını belirsizleştirerek emeğin sömürülmesini kolaylaştırabilir. Geleneksel iş güvenceleri zayıflarken, işçilerin kötü çalışma koşullarını kabul etmek zorunda kalması riski artıyor. Özellikle esnek çalışma türlerinde, işçilerin haklarının korunmasına yönelik mevzuatın eksikliği, emeğin sermaye karşısında daha da kırılgan hale gelmesine yol açıyor.
Emeğin Korunması İçin Acil Önlemler Gerekiyor
Yeni istihdam türlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, çalışan haklarının korunması için yasal düzenlemelerin hızla yapılması gerekiyor. Teknolojik gelişmelerin hızına uygun sosyal politikaların benimsenmesi, emeğin sömürülmesini engellemek için kritik önem taşıyor. Ülkelerin, çalışma hayatındaki bu dönüşümü yakından takip ederek çalışanların geleceğini güvence altına alacak adımlar atması artık kaçınılmaz hale geldi.
(Bilimin Kamusal İletişimi (BİL-Kİ) TÜBİTAK 1001, Proje No: 123K063)
Muhabir: Tülin Ersoy
